موتورهاي با شيار كامل يك طبقه
در صورتيكه (الکتروموتور ABB) تعداد شيارهاي هر فاز زير هر قطب يعني q عدد صحيح و بدون اعشاري ( 1 و 2 و 3 و . . . ) باشد سيم پيچي با شيار كامل ناميده مي شود.
در سيم پيچي يك طبقه تعداد كلافهاي بكار رفته در موتور (الکتروموتور ABB) و تعداد كلافهاي مربوط به هر فاز برابر با و تعداد گروه كلافهاي مورد استفاده براي هر سه فاز يك و نيم برابر تعداد قطبها مي شود كه بايد در شيارهاي استاتور به طور صحيح جاي گيرند.
محل (الکتروموتور ABB) قرار گرفتن گروه كلافهاي مربوط به هر يك از فازها را مي توان با استفاده از جدول شيارها بدست آورد.
مثال :
استاتوري داراي 24 شيار بوده و بايد بصورت سه فاز 4 قطب يك طبقه سيم پيچي شود براي تر سيم دياگرام گسترده اين استاتور به روش زير عمل مي كنيم (الکتروموتور ABB) .
در سيم پيچي يك طبقه كلافها به صورت متحدالمركز يا زنجيري مي توانند پيچيده شوند (الکتروموتور ABB) در هر صورت گام قطبي برابر است با :
سپس هر شش شيار تشكيل يك قطب را مي دهند و بايد توسط سه فاز پر شوند بنابراين (الکتروموتور ABB) :
چون q عدد صحيحي است بنابراين سيم پيچي با شيار كامل مي باشد در اينجا q=2 بدين معني است (الکتروموتور ABB) كه هر گروه كلاف از دو كلاف تشكيل شده است.
يك روش ساده براي پيدا كردن شيارهاي مربوط به شروع هر فاز استفاده از زاويه الكتريكي بين هر دو شيار مي باشد (الکتروموتور ABB) در اين مثال زاويه الكتريكي بين دو شيار مجاور برابر است با :
اگر شروع فاز R از شيار يك باشد شروع فاز S از شيار و شروع فاز T نيز از شيار خواهد بود. (الکتروموتور ABB)
شروع فازها از شيارهاي ديگر كه در قطبهاي مخلتف قرار گرفته باشند نيز مي توانند باشد (الکتروموتور ABB) مثلا شروع فاز R از شيار يك و شروع فاز T از شيار 9 و شروع فاز S از شيار 17 ( 240 – درجه بعد از فاز T ) باشد. (الکتروموتور ABB)
بدين ترتيب (الکتروموتور ABB) در مورد فاز R چون تعداد شيارها زير هر قطب مربوط به هر فاز برابر با 2 مي باشد بنابراين شيار شماره 1 و 2 بايد توسط بازوي كلاف (الکتروموتور ABB) مربوط به فاز R پر شود. (الکتروموتور ABB)
دو شيار ابتداي قطب بعدي يعني شيارهاي 7=6+1 و 8=6+2 نيز مربوط به فاز R مي باشد (الکتروموتور ABB) به همين ترتيب دره ر قطب باقي مانده نيز شيارهاي مربوط به فاز R عبارت خواهند بود از شيارهاي 13=6+7 و 14=6+8 در قطب سوم و شيارهاي 19=6+13 و 20=6+14 در قطب چهارم پس شيارهاي ( 2-1 ) و ( 8-7 ) و ( 14-13 ) و (20-19 ) متعلق به فاز R مي باشد. (الکتروموتور ABB)
شروع فاز S نيز همانطور كه توضيح داده شد از شيار شماره 5 بوده (الکتروموتور ABB) و شيارهاي مربوط به آن در هر چهار قطب عبارتند از :
(6-5 ) ، ( 12-11 ) ، ( 18-17 ) ، ( 24-23 )
در مورد فاز T نيز كه شروع آن از شيار 9 مي باشد مي توان شيارهاي مربوط به آنرا به ترتيب ( 10-9 ) ، ( 16-15 ) ، ( 22-21 ) ، ( 4-3 ) نوشت . (الکتروموتور ABB)
باكمي دقت كه اگر محل ستون مربوط به فاز S را با ستون مربوط به فاز T عوض نمائيم به راحتي مي توانيم (الکتروموتور ABB) را كه شيارهاي مربوط به هر يك از فازها را مشخص مي كند تنها با داشتن q=2 به ترتيب از يك تا 24 بصورت زير بنويسيم.
در اين جدول اعداد به ترتيب از يك تا 24 در چهار سطر ( 2p=4 ) نوشته شده اند هر يك از اين سطرها مشخص كننده يك قطب مي باشد.
به عنوان مثال اگر سطر اول و سوم نشان دهنده قطب N باشند سطرهاي دوم و چهارم نشان دهنده قطب S خواهند بود.
با توجه به ستون مربوط به R در جدول مشاهده مي شود كه در شيارهاي 2-1 و 14-13 بايد جهت جريان هم جهت و مثلا به سمت بالا و در شياهاي 8-7 و 20-19 به سمت پايين باشد (الکتروموتور ABB)
تا قطب N و S تشكيل شود.
در مورد بقيه فازها نيز به همين ترتيب شيارهاي هم جهت مشخص مي شود و مي توان با ترسيم بازوها در شيارها و مشخص كردن جهت جريان در آنها قطبها را مشخص نمود ترسيم كلافها نيز با توجه به نوع گروه كلاف يعني متحدالمركز بودن يا زنجيري بودن آنها انجام مي گردد (الکتروموتور ABB) براي اين منظور مي توان پس از مشخص كردن جهت جريان در شيارها دو بازوي غير هم جهت نزديك به هم مربوط به يك فاز را به طريقي به يكديگر وصل نمود كه گروه كلاف متحدالمركز يا زنجيري ايجاد شود و در عين حال پيشاني كلافها نيز در طبقات كمتري قرار بگيرند و حتي الامكان گروه كلافهاي هر سه فاز داراي اندازه يكساني باشند. (الکتروموتور ABB)
در شكل صفحات بعدي ابتدا اولين گروه كلاف را در شيارهاي ( 2-1 ) و ( 8-7 ) به طريقي رسم مي كنيم (الکتروموتور ABB) كه كلاف كوچكتر در شيارهاي ( 7-2 ) و كلاف بزرگتر در شيارهاي ( 8-1 ) واقع شوند پس از آن گروه كلاف دوم را در شيارهاي ( 16-9 ) و ( 15-10 ) كه مربوط به فاز سوم T مي باشد مجاور گروف كلاف اول ترسيم نموده(الکتروموتور ABB) و به همين ترتيب گروه كلاف سوم را در شيارهاي ( 24-17 ) و ( 23-18 ) كه مربوط به فاز دوم S مي باشد در مجاورت گروه كلاف دوم رسم مي نائيم بدين ترتيب سه گروه كلاف به اندازه مساوي در مجاورت يكديگر رسم شده و پيشاني اين سه گروه كلاف نيز در يك رديف ( يك طبقه ) قرار مي گيرند.(الکتروموتور ABB)
براي ترسيم بقيه دياگرام نيز بايد گروه كلافها را به طريقي در 12 شيار باقي مانده قرار دهيم كه گام آن مشابه گام كلافهاي قبلي بوده و كوتاهترين مسير نيز طي شود(الکتروموتور ABB) . براي اين منظور بايد يك طرف چهارمين گروه كلاف را در شيار ( 6-5 ) و طرف ديگر همان گروه كلاف را در شيارهاي ( 12-11 ) قرار دهيم.
الکتروموتور ABB براي پنجمين گروه كلاف نيز شيارهاي ( 14-13 ) و ( 20-19 ) و براي ششمين گروه كلاف تمام شيارهاي استاتور مانند شكل b صفحات بعد پر شده و بايد پس از آن كلافها را سربندي نمود (الکتروموتور ABB) در هنگام سيم پيچي موتور نيز بايد به همين ترتيب كه ذكر شد كلافها را در داخل شيارهاي استاتور قرارداد همان طوري كه در شكل b ديده مي شود سه گروه كلاف اول در اندازه كوچك و سه گروه كلاف دوم با بازوي بزرگتر ترسيم شده اند در سيم پيچي موتورهاي كوچك از سيم هاي لاكي با مقطع گرد وقطر كم استفاده مي شود بهتر است (الکتروموتور ABB) كه گروه كلافها نيز در دو اندازه كوچك و بزرگ پيچيده شوند و اگر اين گروه كلافها در يك اندازه پيچيده شوند. مشكلي پيش نخواهد آمد و درما شينهاي بزرگ كه بجاي سيمهاي با مقطع گرد از شمشهاي دي استفاده مي شود گروه كلافها در اندازه كوچك و بزرگ خواهند بود (الکتروموتور ABB) و چون بر خلاف سيمهاي گرد و با قطع كم نمي توان اين تسمه ها را به سادگي به فرم دلخواه در آورده لذا قبلا در خارج از ماشين آنها را فرم داده و سپس در داخل شيارها قرار مي دهند در سيم پيچي نوع زنجيري نيز اگر ازهادي تسمه اي استفاده شود بايد قبلا تسمه ها را در خارج ماشين فرم داده و سپس مانند شكل صفحه بعد در داخل شيارها جاي داد. در صورتيكه بخواهيم سيم پيچي به صورت زنجيري يا با كلافهاي يك اندازه پيچيده شود (الکتروموتور ABB) مي توانيم براي ترسيم دياگرام سيم پيچي و يا براي قرار دادن كلافها در داخل شيارها مانند شكل صفحه بعد كلافها يك گروه كلاف را به ترتيب در كنار يكديگر جا زده و يا اينكه بدون توجه به تعداد كلافهاي يك گروه كلاف به ترتيبي كه بعدا توضيح داده مي شود كلافها را در شيارها به صورت يك در ميان جا زده و سپس آنها را سربندي نمود.
در مورد اول بايد پس از جا زدن اولين گروه كلاف شيارهاي مربوط به گروه كلاف دوم را خالي گذاشته (الکتروموتور ABB) و سومين گروه كلاف را در شيارهاي مربوطه جا زد و عمل را به همين ترتيب ادامه داد تا تمام شيارها پر شوند. (الکتروموتور ABB)
در مورد دوم نيز بايد مطابق شكل صفحه بعد كلافها را در شيارها به صورت يك در ميان جا زد بطوريكه بازوي سمت چپ كلافها كه معمولا در دياگرام بلند تراز بازوي سمت راست كشيده مي شود (الکتروموتور ABB) در شيارهاي فرد و بازوي سمت راست در شيارهاي زوج قرار گيرد تا سيم بندي يك حالت متقارن بخود بگيرد.
براي اينكه اين حالت بدون اشكال انجام گيرد (الکتروموتور ABB) بايد گام سيم پيچي عدد فرد باشد در صورتيكه گام قطبي زوج باشد مي توان با كم كردن يك شيار از آن گام را فرد نموده (الکتروموتور ABB) و دياگرام سيم بندي را با توجه به گام فرد ترسيم كرد.
در اين حالت شروع سيم بندي از شيار 2 مي باشد در صورت استفاده از گام كوتاه شده (الکتروموتور ABB) در مصرف سيم صرفه جويي شده و در پيرامون شيارها نيز فضاي كمتري براي پيشاني كلافها لازم خواهد بود.