برای توضیح چگونگی کار گیربکس باید چند واژه را تعریف کرد
- نیرو: عاملی که باعث حرکت اجسام یا تغیر در مکان و فرم جسم می شود
- گشتاور :نیرویی که جسم را حول یک محور می چرخاند
- کار :انتقال جسم از یک نقطه به نقطه دیگر
گیربکس ها عمدتا برای دو هدف در صنعت استفاده می شود یکی برای افزایش و دومی برای کاهش سرعت می باشد .
برای انتخاب گیربکس باید تمام پارمترها به طور دقیق و صحیح در نظر گرفته شود .اطلاعاتی مانند :گشتاور ورودی وگشتاور خروجی ، محل نصب و نحوه نصب
مقدار گشتاور ها شاید مهمترین معیارها برای انتخاب گیربکس میباشد برای تعین گشتاور باید مقدار گرانس (پدیده فیزیکی که تمایل به مقاومت در برابر حرکت دارند ) را در نطر بگیرید .
بعد از انتخاب گشتاور باید عامل خدمات که شامل پارمترهای عملیاتی مانند مدت زمان کار در شبانه روز ، تعداد دفعات استارت و استپ و ویژگی منبع قدرت و ویزگی بار می باشد
کیربکس ها بر اساس ساعت کار امتیاز بندی می شوند .
کیفیت گیربکس ربطی به قطر شفت یا بزرگی و کوچیکی ان ندارد بلکه به طول عمر بلبرنگ و کیفیت چرخ دنده ها مربوط می شود. در گیربکس ها یاتاقان باید از نیروهای وارده برچرخ دنده های تحت بار پشتیبانی کند .
اگر بار کمتری از حداکثر بار تعین شده برگیربکس وارد شود باعث افزایش طول عمر گیربکس می شود
گیربکس ها بر اساس تعریفی که شده تاکنون به هفت گروه تقسیم می شود
گیربکس با چرخ دنده ساده
ساده ترین سیستم درگیری دومحورموازی بااستفاده ازچرخ دنده های ساده امکانپذیر می باشدکه دنده کاملاً موازی درامتدادمحورشافت می باشدوبیشترین کاربردرادرگیربکس های خودرووگیربکس های ماشینهای ابزارمانند تراش وفرزوغیره رادارد.انتقال نیرودردنده های ساده بصورت سطح وخطی می باشد .
گیربکس با چرخ دنده هلیکال
این نوع چرخ دنده هاازدسته چرخ دنده های مارپیچ میباشند انتقال نیرودراین دنده هاباحرکت یک نقطه درامتدادسطح دنده انجام می شودکاربرداین نوع دنده هابه منتظورکاستن صداودرگیری نرم چرخ دنده هادرسیستم های مختلف انتقال نیروبکار میروندومیتوانند دردورهاوتوانهای بالاتری نسبت به دنده های ساده استفاده شوند.
گیربکس با چرخ دنده های جناقی
به منظورکاستن نیروی محوری اعمال بر روی شفت دنده ها وچرخ دنده های هلیکال وهمچنین افزایش میزان گشتاورانتقال یافته ،دنده های هلیکال بصورت متقابل به عنوان جناغی بکارمی روند.این نوع دنده هادرگیربکس های کاهنده پرقدرت مانند:آسیاب های سیمان – ورودی خط فولادوامثال آن بیشترین کاربرد را دارند.
گیربکس با چرخ دنده های حلزونی
در کاربردهایی که میزان کاهش سرعت در بالاترین سطح باشد و دارای محدودیت فضا می باشد و دو محور ورودی با خروجی در یک راستا نباشد از گیربکس های حلزونی VF و مرکب VF/VF استفاده می شود .
گیربکس با چرخ دنده های مخروطی
درگیربکسهایی که به منظورانتقال نیرودرمحورها ،متعامدوغیرمتعامدومتنافرنیازبه سیستم درگیری دنده هادردوسطح مورب بوده که توسط چرخ دندههای مخروطی مارپیچ (اسپیرال)وبادنده های هلیکال ترکیب شده تامین می گردد .
گیربکس با چرخ دنده ای خورشیدی
امروزه درصنایع سبک وسنگین برای کاهش ویاافزایش دوردرصورت بالابودن نسبت تبدیل وتوان های بسیاربالادرفضاهای محدودوراندمان بالای گیربکس ،ازاین نوع چرخ دنده ها استفاده می شوند.چرخ دنده های خورشیدی باقابلیت استفاده دردورهای بالا وتوان های بالایکی ازپرکارترین چرخ دنده هادرصنایع نوین معرفی شده اند.
گیربکس های کولینگ تاور
درصنایعی که می بایست ازفن های خنک کن آب مصرفی وکاهش حرارت چرخه تولیدانرژی استفاده کردبه منظورتأمین دورلازم جهت خنک کنندگی کافی ازگیربکس های مخصوصی به نام گیربکس های فن برجهای خنک کن (کولینگ تاور)استفاده می شود.
گیربکس دنده سیاره ای
گیربکس های دنده سیاره ای ،نیروی خواسته شده از آنهارا به نسبت گیربکس های معمولی با حجم کمتر ،سبک تر ،مصرف انرژی و هزینه کمتر منتقل می نمایند وبا ساختار بی نطیر ،کارامد و فشرده خود در تجهیزات صنعتی و موبیل امکان تطابق نامحدود را فراهم می آورد . لرزش و ضربات ایجاد شده در سیستمهای که بدان متصل می باشند را از بین می برد .
گیربکس های دنده سیاره ای که مقادیر گشتاور بالا را به بالاترین سطح ارتقاء می دهند ، بی رقیب می باشند .